Wat heb ik gedaan?
Eerst even het KVB-model er weer eens bijgehaald, opfriscursus. Hieronder een stuk theorie, gevonden op de site van Meester Harald (ik vind hem nu al aardig).
Muziek bestaat uit variaties in klank en vorm waarmee verschillende betekenissen tot uitdrukking komen. Deze drie eenheden (klank, Vorm, Betekenis of te wel KVB) vormen de basis van de muziekeducatie in alle vijf de domeinen. De verschillende klank-, vorm- en betekenisaspecten zijn voor kinderen eenvoudig vast te leggen in grafische notaties (tekeningen). Andersom bieden grafische notaties en andere afbeeldingen een prima startpunt voor improvisatie bij het maken van muziek.
Klank eigenschappen
Klanken die worden geproduceerd kunnen bijvoorbeeld verschillen in:
Klanken kunnen in lengte verschillen. Een tik op een ritmestok duurt korter dan een slag op een bekken. Dit is zo bij ritme instrumenten en ook bij melodie instrumenten.
In grafische notaties kunnen lengten bijvoorbeeld als volgt worden weergegeven met strepen.
Eerst even het KVB-model er weer eens bijgehaald, opfriscursus. Hieronder een stuk theorie, gevonden op de site van Meester Harald (ik vind hem nu al aardig).
Muziek bestaat uit variaties in klank en vorm waarmee verschillende betekenissen tot uitdrukking komen. Deze drie eenheden (klank, Vorm, Betekenis of te wel KVB) vormen de basis van de muziekeducatie in alle vijf de domeinen. De verschillende klank-, vorm- en betekenisaspecten zijn voor kinderen eenvoudig vast te leggen in grafische notaties (tekeningen). Andersom bieden grafische notaties en andere afbeeldingen een prima startpunt voor improvisatie bij het maken van muziek.
Klank eigenschappen
Klanken die worden geproduceerd kunnen bijvoorbeeld verschillen in:
- Klankduur: lange en korte klanken;
- Klankhoogte: lage en hoge klanken;
- Klanksterkte: harde en zachte klanken;
- klankkleur: verschillen in hoe een klank klinkt.
Klanken kunnen in lengte verschillen. Een tik op een ritmestok duurt korter dan een slag op een bekken. Dit is zo bij ritme instrumenten en ook bij melodie instrumenten.
In grafische notaties kunnen lengten bijvoorbeeld als volgt worden weergegeven met strepen.
Strepen met dezelfde lengte geven de zelfde klankduur aan. Korte noten kunnen ook met stippen of blokjes worden weergegeven. De traditionele notaties van de klankduur, en de andere KVB elementen, worden in hoofdstuk 2.7 beschreven.
Klankhoogte:
Klanken kunnen in hoogte variëren. Klanken die van een bepaalde hoogte zijn noemen we tonen.
In onderstaande grafische notatie van “I don’t know how to love him” zijn de klankduur en klankhoogte met behulp van strepen genoteerd. De relatieve hoogte van de streepjes geeft toonhoogte aan. Strepen op de zelfde hoogte ( I en know) geven dus de zelfde toonhoogte aan.
Klankhoogte:
Klanken kunnen in hoogte variëren. Klanken die van een bepaalde hoogte zijn noemen we tonen.
In onderstaande grafische notatie van “I don’t know how to love him” zijn de klankduur en klankhoogte met behulp van strepen genoteerd. De relatieve hoogte van de streepjes geeft toonhoogte aan. Strepen op de zelfde hoogte ( I en know) geven dus de zelfde toonhoogte aan.
Vorm eigenschappen
Naast de klankeigenschappen wordt er in een lied ook gewerkt met vormeigenschappen. Binnen een lied zijn divers vormprincipes te herkennen. In een lied komen bijvoorbeeld diverse herhalingen voor. Een lied wordt speels en spannend met contrasten en variaties.
Herhalingen: In de melodie worden vaak stukken herhaald. Een stukje melodie kan worden aangeduid met een letter: A (net als bij een gedicht). Een herhaling van hetzelfde stuk wordt dan weer gegeven met bij A A.
Echo: Een echo is een bijzonder vorm van herhaling waarbij de echo bijvoorbeeld zacht en door een ander instrument wordt bespeeld. In de lessen kun je dit gebruiken bij voorklappen en naklappen.
Stapelen is een vorm van herhalen waar er steeds een instrument bij komt. Een voorbeeld hiervan is de Bolero van Ravel of de Die Menschmaschine van Kraftwerk. Hier wordt begonnen met een trom en er komen steeds meer instrumenten bij.
Contrast: Bij een contrast klinkt er een tegenstelling ten opzicht van een eerder stukje muziek. Dit stukje tekst wordt dan met een nieuwe letter weergegeven: A B.
Variatie: Een variatie is een herhaling met een klein verschil. Het wordt vaak aangegeven als A A’ Mozart varieerde als kind al op altijd is kortjakje ziek. Luister maar naar Ah vous dirai je maman.
Grotere gedeelte van een lied geven we aan met hoofdletters: A B A ; refrein – couplet – refrein. Kleinere elementen geven we aan met kleine letters. In plaats van letters kunnen in de onderbouw ook bijvoorbeeld driehoeken, vierkanten en rondjes worden gebruikt.
Als we kijken naar de losse stukjes in een lied dan hebben we het over de vormeenheden.
We onderscheiden:
Motief: Een motief is de kleinste muzikale bouwsteen. Het bestaat vaak uit enkele noten. het bekendste motief is van Beethovens 5de symfonie:
De betekenis van muziek
De variaties in klank en vorm geven een lied betekenis. Een lied kan allerlei gevoelens uitbeelden of bijvoorbeeld een muzikale voorstelling van een dier zijn. Muziek kan daarbij een sfeer oproepen die voor de ene luisteraar anders kan zijn dan een andere. Sommige muziekstukken vertellen een verhaal. Zoals bijvoorbeeld Peter en de Wolf. Dit wordt programmamuziek genoemd.
Enkele dingen die in muziek kunnen worden uitgebeeld zijn:
- Geluiden en bewegingen uit de natuur zoals de rivier de Moldau;
- Machine en omgevingsgeluiden;
- Karakters van mensen en dieren;
- Verhalen en gebeurtenissen;
- Gevoelens of sfeer.
Andersom kunnen kinderen goed experimenteren en improviseren met muziek als ze beelden zien. Zo kunnen ze op een trom het lopen van een olifant uitbeelden, met stokjes het springen van een kangaroe of kunnen ze verschillende vormen van het weer uitbeelden op een xylofoon. Kinderen geven zelf invulling aan deze opdrachten als ze geleerd hebben om de klank en vorm elementen te herkennen en te benoemen.
Grafische notaties maken
Grafische notaties hebben tot doel een beeld te vormen van de variaties in de muziek. Alle KVB elementen kunnen worden getekend. Bij de theorie van het Klank Vorm - Betekenis model worden al enkele vormen van grafische notaties benoemd. Kort - lang, hard - zacht etc. zijn met tekeningen en afbeeldingen weer te geven. Dit waren met name lijnen, blokjes, bollen en krabbels. Variatie kunnen worden aangebracht in dikte, kleur, veel/weinig etc.
Andere grafische notaties kunnen zijn:
- Een schilderij met de betekenis / sfeer van een lied;
- Krabbeltekeningen die drukte of kalmte uitbeelden;
- Elke fantasietekening van kinderen waarin de verschillen in klank, vorm en betekenis ter herkennen zijn;
- Afdrukken in de sneeuw;
- Afbeeldingen van dieren;
- Tekstuele beschrijvingen;
- Alle andere grafische voorstellingen die kinderen verzinnen om variaties in beeld te brengen.
Er kan worden gewerkt vanuit muziek naar grafische notaties. De kinderen tekenen dan de verschillen die ze horen in klank, vorm en betekenis.
Andersom kan er ook vanuit grafische notaties worden geïmproviseerd. Kinderen maken dan klanken op basis van tekeningen, verhalen of afbeeldingen die ze krijgen. Een foto van het vuurwerk, een video van een rivier, een spannend prentenboek, etc.
Moedig kinderen aan hun eigen grafische notatie te verzinnen. Laat ze dan wel toelichten waarom ze dit op deze manier hebben genoteerd. In de samenwerking spelen grafische notaties een belangrijke rol als discussiestuk.
Chroma notes
Chroma notes zijn de ideale tussenstap tussen grafische notaties en traditionele notaties. Ze worden niet veel meer gebruikt maar met de mogelijkheden van de boomwhackers worden ze toch weer opgepakt. Chroma notes zijn gekleurde noten welke overeen komen met de traditionele noten. De kleuren zijn terug te vinden bij bijvoorbeeld de kleuren van boomwhackers, bellen en sommige klokkenspelen.
De basistonen (de witte toetsen van de piano) hebben de volgende kleuren.
Andersom kan er ook vanuit grafische notaties worden geïmproviseerd. Kinderen maken dan klanken op basis van tekeningen, verhalen of afbeeldingen die ze krijgen. Een foto van het vuurwerk, een video van een rivier, een spannend prentenboek, etc.
Moedig kinderen aan hun eigen grafische notatie te verzinnen. Laat ze dan wel toelichten waarom ze dit op deze manier hebben genoteerd. In de samenwerking spelen grafische notaties een belangrijke rol als discussiestuk.
Chroma notes
Chroma notes zijn de ideale tussenstap tussen grafische notaties en traditionele notaties. Ze worden niet veel meer gebruikt maar met de mogelijkheden van de boomwhackers worden ze toch weer opgepakt. Chroma notes zijn gekleurde noten welke overeen komen met de traditionele noten. De kleuren zijn terug te vinden bij bijvoorbeeld de kleuren van boomwhackers, bellen en sommige klokkenspelen.
De basistonen (de witte toetsen van de piano) hebben de volgende kleuren.
In onderstaand voorbeeld van Rudolf het kleine rendier zijn de chroma notes gebruikt in een grafische notatie met hoog – laag en lang - kort.
De kinderen kunnen de kleuren spelen met hun boomwhacker, klankstaaf of bel. De zwarte toetsen op de piano zijn ook te verkrijgen als Boomwhackers met eigen kleuren.
De kleuren kunnen ook worden toegepast in teksten. Zeker met bekende liederen werkt dit goed. Een voorbeeld hieronder is van Jingle Bells
Topmoment?
Ik wist van klank, vorm en betekenis en heb ze in mijn muziekles van vorig jaar ook toegepast. Van grafische notatie wist ik echter nog niet zoveel, vooral het gebruik met kleuren is ontzettend handig! Ik krijg spontaan al zin om met mijn nieuwe stageklas te gaan zingen! Ook de liedjes die ik op deze site vond die je met de boomwhackers kunt geven zijn heel erg leuk.
Bronnen:
Muziek theorie. (z.j.). Geraadpleegd van http://www.meesterharald.nl/muziek/index.htm
Ik wist van klank, vorm en betekenis en heb ze in mijn muziekles van vorig jaar ook toegepast. Van grafische notatie wist ik echter nog niet zoveel, vooral het gebruik met kleuren is ontzettend handig! Ik krijg spontaan al zin om met mijn nieuwe stageklas te gaan zingen! Ook de liedjes die ik op deze site vond die je met de boomwhackers kunt geven zijn heel erg leuk.
Bronnen:
Muziek theorie. (z.j.). Geraadpleegd van http://www.meesterharald.nl/muziek/index.htm